BIBLIOTEKI PUBLICZNE W LATACH 1947 - 1990
Po zakończeniu II wojny światowej na wsi preferowano rozwój ilościowy sieci bibliotek, nieraz kosztem ich jakości. Kierowano się zasadą, że lepiej aby była jakakolwiek, choćby prymitywna biblioteka czy nawet punkt biblioteczny, niż nic. Takie podejście do sprawy można ocenić różnie, ale dzięki temu ok. 3/4 mieszkańców wsi miało łatwy dostęp do książek, a podjęta przez władze akcja likwidacji analfabetyzmu i utrwalenia technicznej sprawności czytania była wyjątkowo skuteczna. Dnia 22 marca 1946 roku Rada Ministrów powzięła uchwałę o ustanowieniu dorocznego Święta Oświaty w dniach 1 do 3 maja, postanawiając, że tematem będzie książka oraz biblioteki publiczne. Wydana została odezwa, która eksponowała hasło: Biblioteka publiczna dostępna dla wszystkich obywateli. W Święto Oświaty dnia 9 maja 1947 roku została otwarta Gminna Biblioteka Publiczna w Grębocinie. Swoim zasięgiem obejmowała także wieś Rogówko. Gminna Biblioteka Publiczna W Złotorii powstała 8 marca 1948 roku. Swoim zasięgiem obejmowała 5 wsi: Kaszczorek, Grabowiec, Kopanino, Silno, Nową Wieś. W okresie powojennym w Lubiczu Dolnym nie było biblioteki, a nawet punktu bibliotecznego. Niektórzy mieszkańcy posiadali swoje małe prywatne księgozbiory, które wypozyczali między sobą. Miłośnicy książek mogli korzystać jedynie z bibliotek sąsiednich: w Grębocinie i Złotorii oraz w Toruniu.
| W upowszechnianiu książek ważną rolę odegrała uchwała rady Państwa z dnia 4 marca 1948 roku, powołująca Komitet Upowszechniania, który zajął się popularyzacją książek i czytelnictwa w Polsce, obniżką cen książek jak również organizacją sieci bibliotecznej. Zasadnicze zmiany, rzutujące na działalności bibliotek nastąpiły w związku z ustawą z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. Była ona koordynatorem całokształtu działalności kulturalno- oświatowej na wsi. Decydowała o rozmieszczeniu na swoim terenie placówek kulturowych, budżecie tych instytucji oraz angażowała kierowników bibliotek, domów kultury i świetlic. Istniejące od tej pory biblioteki gminne W Grębocinie i w Złotorii przemianowano na gromadzkie i zaplanowano stopniowe organizowanie dalszych bibliotek w nowopowstałych gromadach. Nowe biblioteki w pierwszym rzędzie otwierane były w gromadach, które posiadały dużą liczbę mieszkańców. Wówczas powstała Gromadzka Biblioteka Publiczna w Lubiczu Dolnym. Została ona otwarta w 1955 roku. Swoim zasięgiem obejmowała miejscowości: Lubicz Górny, Mierzynek, Młyniec Pierwszy, Młyniec Drugi, Gronowo, Gronówko, Jedwabno, Krobia i Józefowo. |
|
|
Biblioteki ze szczególną troską opiekowały się punktami bibliotecznymi. Sytuacja punktów. Bibliotecznych poprawiła się po roku 1962 kiedy na teren gromad wkroczyło Przedsiębiorstwo Upowszechniania Prasy i Książki Ruch z organizacją klubów Ruch oraz Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni Samopomoc Chłopska z organizacją klubów rolnik. W 1968 roku powstała Filia Gromadzkiej Biblioteki Publicznej w Lubiczu Górnym. W 1973 wprowadzono ponowną reformę terenowych władz administracyjnych na wsi. W miejsce istniejących gromad utworzono gminy. Biblioteki, które znajdowały się w siedzibach gmin zostały bibliotekami gminnymi, inne przemianowano na filie bibliotek gminnych. Na bazie gromad Złotorii, Grębocina i Lubicza utworzona została Gmina Lubicz. Biblioteka w Lubiczu Dolnym otrzymała status Gminnej Biblioteki Publicznej w Lubiczu z filiami w Grębocinie, Złotorii, Lubiczu Górnym. Bezpośredni nadzór instrukcyjny i metodyczny nad bibliotekami gminnymi sprawowała Biblioteka Powiatowa z siedzibą w Chełmży. Zajmowała się ona szkoleniem i przyuczaniem do zawodu pracowników, tworzeniem sieci bibliotecznej, rozwijaniem czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży, organizowaniem różnorodnych form popularyzacji książki. Biblioteka Powiatowa była organem nadrzędnym decydującym o sprawnej działalności sieci. Po reformie w 1975 roku prowadziła nadzór metodyczny nad bibliotekami w Gminie Lubicz zmieniając nazwę na Miejska i Rejonowa Biblioteka Publiczna w Chełmży. Gminna Biblioteka Publiczna w Lubiczu założyła w 1976 roku punkt biblioteczny w Gronowie. Mieścił się on na terenie Zespołu Szkół w bibliotece szkolnej dysponując zmiennym księgozbiorem. Taka sytuacja istniała do 1979 roku, kiedy to powstała Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Gronowie. Księgozbiór punktu bibliotecznego stanowił podstawę nowo powstałej placówki. Biblioteki zaspokajały potrzeby czytelnicze mieszkańców terenów, które obejmowały swoim zasięgiem. Dla czytelników mieszkających w odległych wsiach organizowały społeczne punkty wypożyczeń. Bezpośrednią opiekę nad bibliotekami pełnił naczelnik gminy zapewniając lokal, środki na działalność, zatrudniając pracowników oraz nadzorując całokształt pracy bibliotek. Biblioteki publiczne do końca 1990 roku utrzymywane były z budżetu państwa za pośrednictwem Funduszu Rozwoju Kultury.
|
|
|
BIBLIOTEKI PUBLICZNE W LATACH 1991 - 2003 Na terenie gminy od 1990 roku działa 5 bibliotek samorządowych: gminna w Lubiczu Dolnym i filialne w Lubiczu Górnym, Złotorii, Grębocinie i Gronowie. Biblioteka publiczna ma obowiązek planowania działalności na rok budżetowy. Sporządza plan opisowy, który przedstawia zamierzone cele działalności biblioteki, prace związane z realizacją tych celów, terminy wykonania prac oraz plan dochodów i wydatków, który informuje o środkach finansowych zabezpieczonych na realizację zamierzonych działań. Podstawa gospodarki finansowej jest roczny plan dochodów i wydatków na dany rok kalendarzowy. Projekt budżetu przygotowuje kierownik biblioteki, potem opiniowany jest przez Komisję Rady Gminy i Zarząd Gminy. Na sesji budżetowej projekt jest przyjmowany i zatwierdzany uchwałą Rady Gminy. Władze gminy nie zakładały dochodowej działalności bibliotek. Uchwały Rady Gminy ustanawiały plan wydatków przeznaczonych na utrzymanie bibliotek samorządowych. Od roku 1992 biblioteka planuje dochody, ponieważ prowadzi wypożyczalnię kaset wideo. |
|
Wszystkie biblioteki położone są w miejscowościach o największej liczbie ludności w gminie, w centralnych punktach wsi, w pobliżu szkół, sklepów i punktów usługowych. Na terenie gminy działało 8 punktów bibliotecznych. Podlegały one Bibliotece Samorządowej w Lubiczu Dolnym oraz filiom w Gronowie, Grębocinie i Złotorii. W ciągu omawianych lat w Polsce stopniowo zanikała sieć punktów bibliotecznych, będących wcześniej istotnymi narzędziami rozpowszechniania czytelnictwa na wsi. Na terenie gminy punkty biblioteczne były prowadzone do 1992 roku, po czym uległy likwidacji z różnych przyczyn.
|
|
|
Sytuacja lokalowa bibliotek w pierwszym roku finansowania przez samorządy była trudna i zróżnicowana. Prawie wszystkie biblioteki publiczne w gminie zmieniły lokale.Czas pracy filii biblioteki publicznej w Grębocinie, Gronowie i Złotorii od 1992 roku został zmniejszony do czterech godzin dziennie. Biblioteka samorządowa w Lubiczu Dolnym została przeniesiona w 1991 roku z budynku prywatnego do budynku Urzędu Gminy przy ulicy Toruńskiej 21.
|
|
Tam zajmowała trzy pomieszczenia o powierzchni 60 m2 z 16 miejscami dla czytelników. Jedno z pomieszczeń zajmowała wypożyczalnia dla dorosłych i dzieci, a księgozbiór podręczny z literaturą popularnonaukową znajdował się w czytelni. Najmniejsze pomieszczenie zajmowała wypożyczalnia kaset wideo. Biblioteka posiadała regały z lat osiemdziesiątych. Zakupiono telewizor i odtwarzacz kaset wideo. Poważnym zadaniem biblioteki było przystąpienie do komputeryzacji placówki, zakupiono komputery służące do prowadzenia wypożyczalni kaset wideo oraz do prac bibliotekarskich i administracyjnych. Pozwalało to w przyszłości na organizację sieci komputerowej. Pod tym względem biblioteka wyprzedzała szereg innych placówek tej wielkości, zwłaszcza, że wszyscy pracownicy byli przygotowani do obsługi komputera i specjalistycznego programu MAK przyjętego do sieci ogólnokrajowej. Kierownik biblioteki posiadał wykształcenie wyższe bibliotekarskie, pracując na całym etacie.
|
Filia w Grębocinie we wrześniu 1991 roku została przeniesiona do budynku szkoły podstawowej w centrum wsi, gdzie przez sześć lat zajmowała lokal o powierzchni 49 m2 , by następnie przenieść się do innego pomieszczenia z osobnym wejściem i 12 miejscami dla czytelników. Wymieniono wówczas zużyty już sprzęt biblioteczny. W tym okresie pracowały dwie osoby, w tym ostatnia od 1997 roku z wykształceniem średnim bibliotekarskim.
|
Filia w Złotorii w 1991 roku zawiesiła działalność, od lutego do listopada nie było pracownika, dopiero w grudniu zatrudniono pracownika i placówka wznowiła działalność. W Polsce w 1993 roku było 140 bibliotek publicznych połączonych ze szkolnymi . Bardzo często zabieg ten ratował bibliotekę publiczną przed całkowitą likwidacją. Łączenie bibliotek publicznych ze szkolnymi było podyktowane przede wszystkim względami finansowymi. Polegało to na przeniesieniu księgozbioru do jednej z tych placówek, zbiory bądź funkcjonowały obok siebie , bądź też były scalane. Łączenie bibliotek nie polepszyło ich sytuacji lokalowej, a wręcz odwrotnie – umiejscowienie dwóch księgozbiorów w pomieszczeniu zajmowanym dotychczas przez jedną placówkę powodowało ciasnotę. Inną cechą ujemną bibliotek łączonych był spadek zainteresowania osób dorosłych biblioteką zlokalizowaną w budynku szkoły. Korzyści płynące z łączenia bibliotek to nieznaczne oszczędności finansowe przeznaczone na utrzymanie placówki oraz przedłużony czas obsługi czytelników poprzez połączenie personelu. Koszty związane z utrzymaniem biblioteki w Złotorii zmusiły władze samorządowe w lutym 1994 roku do przeniesienia biblioteki do szkoły podstawowej, gdzie została połączona z biblioteką szkoły. Zajmowały tam wspólny lokal o powierzchni 53 m2 z 12 miejscami dla czytelników. W Złotorii biblioteki połączyły swe księgozbiory, zachowując jednak odrębność majątkową. W związku z utworzeniem filii gimnazjum przy szkole podstawowej w Złotorii biblioteka ponownie została przeniesiona (na krótki okres) do innego pomieszczenia w tym samym budynku zajmując powierzchnię 22 m2 z sześcioma miejscami dla czytelników. Część księgozbioru znajdowała się w drugim pomieszczeniu na strychu o powierzchni 25 m2, do którego czytelnicy nie mieli dostępu. W tym okresie zatrudnionych było kolejno trzech pracowników z wykształceniem średnim. Sprzęt biblioteki został wymieniony w 1988 roku.
|
Filia w Lubiczu Górnym od września 1991 roku umiejscowiona była w budynku szkoły podstawowej, zajmując pomieszczenie o powierzchni 30 m2 i posiadając 6 miejsc dla czytelników. Biblioteka funkcjonowała w dwóch pomieszczeniach. Księgozbiór podzielony był na literaturę piękną dla dzieci i młodzieży oraz literaturę piękną dla dorosłych i znajdował się w wypożyczalni. W drugim pomieszczeniu funkcjonował księgozbiór podręczny, czytelnia i zbiory z zakresu literatury popularnonaukowej. W tym okresie zatrudniony był na ½ etatu jeden pracownik z wykształceniem średnim bibliotekarskim.
|
Filia w Gronowie zajmowała lokal w budynku prywatnym o powierzchni 54 m2 z 12 miejscami dla czytelników. Biblioteka podzieliła swój księgozbiór na dwie części przydzielając literaturę popularnonaukową i księgozbiór podręczny do czytelni, a literaturę piękną dla dorosłych i dla dzieci usytuowała w wypożyczalni.
|
Czytelnicy i pracownicy wszystkich bibliotek samorządowych korzystali z sanitariatów znajdujących się w budynkach, gdzie mieściły się biblioteki. Centralne ogrzewanie posiadały wszystkie biblioteki publiczne gminy. Telefon miała centrala w Lubiczu Dolnym, a pod koniec 2000 roku telefony zostały założone również w filiach w Lubiczu Górnym, Złotorii i Grębocinie.
BIBLIOTEKI PUBLICZNE W GMINIE LUBICZ W LATACH 2001 - 2010
W gminie Lubicz sieć bibliotek publicznych tworzą: biblioteka główna w Lubiczu Dolnym oraz jej cztery filie biblioteczne: w Lubiczu Górnym, Grębocinie, Gronowie i Złotorii.
Gminna Biblioteka Publiczna w Lubiczu w sierpniu 2009 roku przeprowadziła się do nowego pomieszczenia o powierzchni 106 m2, stała się placówką na miarę instytucji XXI wieku. Jasny, przestronny lokal w centrum miejscowości i systematycznie uzupełniane zbiory sprawiają, że liczba czytelników systematycznie wzrasta. W kwietniu 2010 r. nowy lokal o powierzchni 84 m2 otrzymała także filia w Lubiczu Górnym.
|
|
Biblioteki publiczne oferują czytelnikom 47776 książek, 316 płyt DVD, 73 audiobooki oraz 56 tytułów czasopism. W 2010 roku 2254 czytelników odwiedziło 28827 razy nasze biblioteki wypożyczając 37437 książek, 401 zbiorów specjalnych oraz 8305 czasopism.
W bibliotekach odbyło się 281 imprez kulturalnych m. in.: spotkania autorskie z panią Barbarą Gawryluk, Wiesławem Drabikiem, Agnieszką Frączek, konkursy recytatorskie, ortograficzne, plastyczne i czytelnicze, lekcje biblioteczne, dyskusje nad książką i filmem, pogadanki, głośne czytanie, przeglądy książek.
Biblioteka wzięła udział w 2 programach. Pierwszy to „Infrastruktura Bibliotek”
ze środków pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, z którego otrzymaliśmy
40 tys. na „Modernizację budynku i zakup wyposażenia dla Gminnej Biblioteki Publicznej w Lubiczu Dolnym”. Przeprowadzono wówczas remonty w filiach w Grębocinie i Złotorii, wyposażono w nowe, funkcjonalne meble wszystkie biblioteki oraz dokonano zakupu sprzętu elektronicznego. W bibliotece głównej oraz w filiach czas pracy został wydłużony, dwa razy w tygodniu pracujemy do godziny 20-tej i dodatkowo biblioteka w Lubiczu Dolnym czynna jest w soboty. Powstały kąciki czytelnicze dla najmłodszych we wszystkich bibliotekach, gdzie oprócz książek dzieci mogą korzystać z gier, czasopism oraz zabawek edukacyjnych. Środki z dotacji pozwoliły zarówno poprawić warunki estetyczne instytucji jak i rozszerzyć ofertę kulturalno-edukacyjną dla lokalnej społeczności, o czym można się przekonać korzystając z usług biblioteki gminnej i jej filii.
Drugi program to „Program Rozwoju Bibliotek” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności przy wsparciu Fundacji Billa i Melindy Gates, który w Polsce realizowany jest przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, a skierowany
do bibliotek publicznych we wszystkich gminach wiejskich.. Biblioteka Gminna
w Lubiczu zakwalifikowała się do programu jako Biblioteka Wiodąca pozyskując Biblioteki Partnerskie z Obrowa, Czernikowa i Nieszawy.
|
Program przyczynił się do wzmocnienia całego systemu bibliotecznego, integracji środowiska, stosowania bardziej nowoczesnych i skutecznych form komunikacji między bibliotekami i bibliotekarzami.
W ramach programu otrzymaliśmy sprzęt multimedialny i teleinformatyczny - komputery stacjonarne i laptop wraz z oprogramowaniem, które przekazał nieodpłatnie Microsoft Corporation oraz projektor i urządzenia peryferyjne oraz dodatkowo aparaty cyfrowe. Otrzymany sprzęt dodał bibliotece atrakcyjności i ułatwił podejmowanie interesującej działalności.
Wszyscy pracownicy merytoryczni biblioteki gminnej, dyrektorzy bibliotek partnerskich, przedstawiciel Urzędu Gminy odpowiedzialny za kulturę i przedstawiciel lokalnej społeczności wzięli udział w szkoleniach. Pierwsza część obejmowała zajęcia warsztatowe na temat planowania pracy biblioteki ( 5 dwudniowych sesji). Wymierny efekt tych szkoleń to „Plan Rozwoju Biblioteki na lata 2011-2013”.
Druga część to szkolenie specjalistyczne przygotowujące biblioteki do świadczenia nowych usług. Mające pomóc naszym placówkom wyspecjalizować się
w działaniach, które są najbardziej potrzebne społeczności lokalnej ( łącznie 3 dni szkolenia). Nasza biblioteka wzięła udział w szkoleniu pod hasłem „Biblioteka – miejsce promocji kultury”.
Trzecia część szkoleń, przeznaczona tylko dla pracowników bibliotek, to szkolenia informatyczne z obsługi dostarczonego sprzętu i oprogramowania, ich wykorzystania w pracy biblioteki, a także tworzenia własnych stron WWW.
|
|
W ramach założeń jakie realizujemy z tytułu udziału w PRB zawiązaliśmy „Gminną Koalicję na rzecz Rozwoju Bibliotek”. W jej skład weszli przedstawiciele różnych środowisk i instytucji działających na terenie Gminy Lubicz. Rolą Koalicji jest promowanie biblioteki w środowisku lokalnymi, wspieranie różnego rodzaju inicjatyw oraz lobbowanie na rzecz rozwoju bibliotek.
|
Dzięki udziałowi w PRB mieliśmy możliwość gościć w bibliotece amerykańskiego astronautę Pana Stephena Robinsona.
|
Gminna Biblioteka Publiczna w Lubiczu, jako Biblioteka Wiodąca otrzymała także Mikrogrant „Podaj dalej”. Jest to projekt ogłoszony przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce, która na ten cel pozyskała grant od Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Realizacja polega na przeprowadzeniu co najmniej 4 szkoleń (w tym jednego przez komunikator Skypa) dla pracowników Bibliotek Partnerskich, na które biblioteka otrzymała 1000,00 zł. Ich cel to wymiana doświadczeń i wiedzy zdobytej przez Bibliotekę Wiodąca podczas szkoleń specjalistycznych oraz poszerzenie jej , m. in. poprzez przedstawienie istoty działań promocyjnych, uświadomienie roli dobrego wizerunku placówki, zapoznanie uczestników z praktycznymi działaniami i inicjatywami podejmowanymi na rzecz rozwoju biblioteki.
|
Zakwalifikowaliśmy się także do udziału w projekcie „Cyfrowe Archiwa Tradycji Lokalnej” Fundacji Ośrodka Karta zdobywając umiejętności, które możemy wykorzystać w zakresie pozyskiwania, gromadzenia, zabezpieczania, przetwarzania i wykorzystywania materiałów historycznych dotyczących życia społeczności lokalnej.
|
Udział we wszystkich programach i projektach spowodował, że nasze biblioteki stale się rozwijają, podnoszą jakość swojej pracy i wychodzą naprzeciw oczekiwaniom ich użytkowników. Coraz lepsza i wszechstronna oferta zaspokaja zróżnicowane potrzeby mieszkańców. Trzeba też podkreślić fakt, że biblioteki są jedynymi instytucjami kultury w gminie i dlatego tak ważną rolę pełnią w rozwoju lokalnej społeczności.
